ولی جهانی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گیلان از شناسایی و دستگیری یک متهم به همراه کشف دستگاه فلزیاب در بنای تاریخی اسپی مزگت خبر داد.

او گفت: پس از وقوع یک فقره حفاری غیرمجاز در عرصه بنای تاریخی اسپی مزگت شهرستان رضوانشهر، با تحقیق و بررسی‌های صورت پذیرفته میدانی، فردی با هویت معلوم همراه با یک دستگاه فلزیاب شناسایی شد که در این راستا با پیگیری‌های قضایی لازم موارد تا حصول نتیجه کامل در دستور کار این اداره‌کل قرار گرفته است.

مدیرکل میراث فرهنگی گیلان بر لزوم ساماندهی بنا‌های تاریخی از طرق مختلف و از جمله صندوق حفظ و احیاء وزارتخانه تأکید و تصریح کرد: در صورت تعامل و همکاری اداره کل منابع طبیعی استان، از آنجایی که برای بنای تاریخی اسپی مزگت سرمایه‌گذار وجود دارد، واگذاری بنا و محیط پیرامون آن برای توسعه گردشگری در عین مرمت این اثر تاریخی در دستور کار قرار خواهد گرفت.

به گفته جهانی، در هر صورت حراست و مراقبت از بنا‌های تاریخی جزء لاینفک وظایف ذاتی اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان گیلان است و به همین منظور برای سر و سامان دادن به آثار تاریخی ارزشمند اهتمام لازم وجود دارد.

او بنا‌های تاریخی را متعلق به فرد فرد مردم جامعه دانست و از همه مردم و علاقه‌مندان و دوستداران میراث فرهنگی درخواست کرد در صورت مشاهده هرگونه تخریب و تجاوز به آثار مراتب را به نزدیک‌ترین واحد میراث فرهنگی در سراسر استان گزارش کنند.

اسپی مزگت از دو کلمه «اسپی» در زبان تالشی به معنای سفید و «مزگت» در زبان اوستا به معنای «مسجد» تشکیل شده است. 

این بنا یک آتشکده قدیمی و بزرگ بوده است که در دوران پس از اسلام و احتمالا بعد از قرن سوم هجری به مسجد تبدیل شده و تا مدت‌های مدیدی مورد استفاده قرار گرفته است. 

بنای تاریخی اسپیه مزگت در فهرست آثار ملی کشور قرار دارد و از سال ۱۳۷۹ طی شماره ۲۷۹۶ به ثبت رسیده است.